Nadprogramowe kilogramy? Nie zrzucaj, dowiedz się, jak dobrać sprężyny do dociążonej terenówki

Jeżeli choć raz widziałeś terenówkę stworzoną do podróżowania, to wiesz o sprawie jakiej wagi rozmawiamy. Często bowiem coraz mniej przypominają one samochody, a bardziej mobilne domy. Na dachu ląduje bagażnik z namiotem, w standardowym bagażniku zabudowa, na przodzie solidny zderzak z wyciągarką, z tyłu koło zapasowe. To tylko przykład tego, co może wejść w stałe dodatkowe obciążenie pojazdu. Do tego jeszcze trzeba dodać przewożony załadunek, szczególnie w przypadku pick-upów które zostały do tego stworzone. 

Obliczając rozłożenie dodatkowego stałego ciężaru samochodu pod uwagę brane są nie tylko jego dwie osie – przednia i tylna, ale również środek pojazdu. Wagę z tej części staramy się podzielić proporcjonalnie na przód i tył w zależności od umiejscowienia dachu. Z racji tego, że w terenówkach jest on wyraźnie przesunięty względem tyłu, w uproszczeniu możemy przyjąć, że ten podział będzie wynosił 40% wagi na przód oraz 60% na tył.  

Na to jak będą rozkładać się siły dociążenia znaczenie będzie miało także umiejscowienie poszczególnych akcesoriów. Na przykład koło zapasowe na tylnych drzwiach, jak ma to miejsce w Jeepie, będzie bardziej „dociskać” tył niż sam bagażnik. Ponadto na ostateczny ciężar Twojej terenówki wpływ ma także rodzaj zastosowanego silnika. Diesel zwyczajowo waży więcej od benzynówki.  

Kluczową kwestią w tym, jak prawidłowo dobrać sprężyny do dociążonej terenówki i jej nowej wagi, będzie ich twardość. Większy ciężar powoduje większy siad karoserii czy budy na poszczególnych osiach, a w rezultacie zmniejsza zakres pracy zawieszenia, co ostatecznie przekłada się na gorszą jakość prowadzenia. Twardsza sprężyna pozwoli więc odpowiednio ustabilizować cięższy pojazd, dzięki czemu jazda w terenie będzie w zasadzie w ogóle możliwa. Czy Twój pojazd jest prawidłowo wypoziomowany dowiesz się m.in. z tekstu, jak mierzyć wysokość liftu zawieszenia.

Dopasowanie sprężyn do wagi pojazdu jest stosunkowo proste, bo ułatwiają to już sami producenci części zawieszeń. Większość z nich bowiem podaje zakres wag, w jakich sprężyny pracują. Oczywiście podane widełki dotyczą niefabrycznego, dodatkowego obciążenia. I tak możesz spotkać się ze sprężynami:  

Niektórzy producenci podają też stałe wartości, np. 250 kg constant load (stałej wagi, inaczej dodatkowego obciążenia). Nie jest to, rzecz jasna, dobór idealny, bo usadowiony w pewnym przedziale. Dlatego 50 kg mniej lub więcej nie zrobi większej różnicy, ale już 100 kg mniej stałej wagi może przełożyć się na odrobinę wyższy lift i bardziej twardą sprężynę.  

CL1508350_UNIQUE3

Sprężyny przód Clayton Lift 2,5" Diesel

1655PLN

Sprawdź

CL1508250_UNIQUE1

Sprężyny przód Clayton Lift 2,5"

1655PLN

Sprawdź

CL1509256

Sprężyny progresywne Dual Rate HD tył Clayton Lift 2,5"

2126PLN

Sprawdź

CL1509251

Sprężyny progresywne Dual Rate tył Clayton Lift 2,5"

1799PLN

Sprawdź

Co jeszcze istotne, sprężyny możesz wymieniać parami, a nie całymi zestawami, dlatego jeżeli dociążasz tylko przód samochodu, załóż nowe sprężyny na właśnie tej osi. Jeżeli natomiast zastanawiasz się, czy rodzaj sprężyny – sprężyna progresywna lub linearna – wpływa na wartość jej maksymalnego obciążenia, to odpowiedź brzmi nie. Niezależnie od charakterystyki zwojowania najważniejsze będą podane w specyfikacji wartości.  

Nie próbuj tylko oszukać przeznaczenia, kupując twardsze sprężyny na przyszłość, która może nigdy nie nadejść. Możesz pokusić się o taką kombinatorykę tylko jeśli jesteś pewien, że w niedługim czasie waga Twojej terenówki faktycznie odczuwalnie wzrośnie. Zawsze jednak bądź skrupulatny w dopasowywaniu maksymalnego obciążenia sprężyny do ciężaru pojazdu. W innym wypadku osiągniesz tylko tyle, że Twoje zawieszenie będzie tak twarde, że o ile w ogóle pojedziesz, to koło będzie odbijać na każdej nierówności, co wystrzeli Cię z fotela. Serio, będziesz wysiadać tak szybko, że nie zdziwilibyśmy się, gdyby zaczęło się za tobą kurzyć.  

Tak czy inaczej, gdyby pomimo prawidłowego doboru sprężyny zdarzyło się tak, że jedna z osi bardziej siądzie, możesz wtedy zastosować podkładkę wyrównującą lub zdecydować się na wyższą sprężynę, co zrekompensuje powstałą różnicę.

Kiedy w czeluści swojego garażu czy warsztatu znajdziesz jakieś sprężyny i nie jesteś pewien czy nadadzą się do nowej wagi Twojego auta, istnieje sposób, który pozwoli Ci obliczyć to samodzielnie. Posłuży do tego tzw. spring rate, czyli współczynnik twardości sprężyny. Informuje o tym, ile potrzeba obciążenia (wagi wyrażonej w funtach) do spłaszczenia/ugięcia sprężyny o cal. Im wyższy ten współczynnik, tym sprężyna jest twardsza. Na wysokość spring rate będą miały wpływ fizyczne cechy sprężyny, takie jak: 

• średnica drutu oraz typ zwojowania, 
• liczba aktywnych zwoi oraz całkowita liczba zwoi, 
• free length, długość w stanie swobodnym – wysokość sprężyny, która nie podlega naciskom żadnej siły,
• średnica zewnętrzna i wewnętrzna. 

Gdy masz wszystkie te wartości, najprościej będzie, gdy skorzystasz z dedykowanych kalkulatorów dostępnych często na stronach producentów. 

Wspomnieliśmy na początku o pick-upach więc nie sposób nie powiedzieć nic na temat resorów. W ich przypadku będzie odrobinę prościej, ponieważ zakres wag maksymalnego dociążenia resora jest zdecydowanie wyższy niż w przypadku sprężyn. Przykładowo może on sięgać aż 500 kg dodatkowego ciężaru. Skąd wynika ta rozbieżność? Z prostej przyczyny, resor konstrukcyjnie jest już zdecydowanie twardszy, mniej elastyczny i nastawiony na przewożenie ciężkiego załadunku. 

Gdy jednak zajdzie potrzeba zwiększenia nośności resora można teoretycznie pokusić się o dołożenie pióra resora. Nie jest to szczególnie opłacalna inwestycja. Raz, że samo pióro nie jest znacząco tańsze od całego resora, dwa to, że w ten sposób nie wykonasz liftu wyższego niż 1” co na pewno będzie istotne w przypadku instalacji sporej zabudowy pojazdu.